ΘΕΜΑ:

Σας κοινοποιούμε, ως έχει, το κείμενο της αρ. 90/2001 γνωμοδότησης το Γ Τμήματος του Ν.Σ.Κ., η οποία έγινε αποδεκτή από τον Υφυπουργό των Οικονομικών, προκειμένου να λάβετε γνώση.

Με την ως άνω γνωμοδότηση έγινε δεκτό ότι μέχρι την ημερομηνία δημοσίευσης, στα βιβλία εταιρειών του αρμόδιου Πρωτοδικείου, της περίληψης της δικαστικής απόφασης, με την οποία κηρύσσεται άκυρη η δικαιοπραξία που συνήφθη με ιδιωτικό συμφωνητικό μεταβίβασης εταιρικών μερίδων Ο.Ε., τα ομόρρυθμα μέλη αυτής ευθύνονται για τα προς τρίτους χρέη τους, μεταξύ των οποίων και τα προς το Δημόσιο και ότι νομίμως ο Προϊστάμενος Δ.Ο.Υ μπορεί να λαμβάνει κατ΄ αυτών αναγκαστικά μέτρα κατάσχεσης κινητών και ακινήτων περιουσιακών στοιχείων.

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΜΗΜΑ Γ Συνεδρίασες της : 8ης Φεβρουαρίου 2001

Σύνεση

Προεδρεύων: Χρήστος Τσεκούρας. Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ.

Νομικοί Σύμβουλοι: Θεμιστοκλής. Αμπλιανίτης, Αλέξανδρος Τζεφεράκος, Βλάσιος Ασημακόττουλος. Σωτήριος Παπσγεωργακό΄ πουλάς. Βασίλειος Κοντόλαιμος. Κων/νος Καπότας, Παναγιώτης. Κιούσης, Ιωάννης Σακελλσριου. Ανδρέας Φυτράκης.

Εισηγητής:Νικόλαος Νέγρης, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.

Αριθμός Ερωτήματος: Το υπ΄ αριθμ. 1081830/5596-515/263-10016/24-11-, 2000 έγγραφο Υπουργείου Οικονομικών , Γεν. Δ/νση Φορολογίας. 16^η Δ/νση (Εισπρ. Δημ. Εσόδων), Τμήμα Β.

Ερώτημα: Ερωτάται αν ή ακύρωση δικαιοπραξίας μεταβίβασης εταιρικών μερίδων ομορρύθμων εταίρων ομόρρυθμης εταιρείας επηρεάζει, τους τρίτους, όπως εν προκειμένω το Δημόσιο και ειδικώτερα την κατ΄άρθρο 22 του Εμπορικού Νόμου ευθύνη των ομορρύθμων μελών έναντι των προς το Δημόσιο υποχρεώσεων της εταιρείας και. εν τέλει, ον είναι δυνατή η ικανοποίηση του αιτήματος των ενδιαφερομένων (νέων εταίρων υπέρ των οποίων η ακύρωση) για άρση των επιβληθεισών εις βάρος των κατασχέσεων για χρέη της ομόρρυθμης εταιρείας:

Επί του ανωτέρω ερωτήματος εκθέτω και εισηγούμαι τα εξής:

Ι. Από τα αναφερόμενα στο έγγραφο της ερωτώσας υπηρεσίας πραγματικά περιστατικά προκύπτουν τα εξής;

Με τις υπ΄ αριθμ. πρωτ. 181 και 182 της 21-3-2000 παραγγελίες του Προϊσταμένου της Γ΄ ΔΟΥ Πατρών δόθηκε εντολή στην δικαστική επιμελήτρια Πατρών Αθανασία Ανδριοπουλου να προβεί σε αναγκαστική κατάσχεση της κινητής ή ακίνητης περιουσίας των Αντωνίου Χατζηϊωάννου και Κων/νου Χατζηϊωάννου μελών της ομόρρυθμης εταιρείας «Κ.Δερβένης και Σία Ο.Ε.» για ληξιπρόθεσμα χρέη αυτής ύψους 2.093.728 δραχμών.

Σε εκτέλεση των παραπάνω εντολών η δικαστική επιμελήτρια προέβη σε αναγκαστική κατάσχεση της ακίνητης περιουσίας του Αντωνίου Χατζηϊωάννου και συγκεκριμένα του 16 εξ αδιαιρέτου ενός οικοπέδου εκτάσεως 500,50 τ,μ, που βρίσκεται στη θέση Κοτρώνι Αγ. Παντελεήμονα Παραλίας προαστίου της Πάτρας και επί της οδού Στρατή Μυριβήλη και συνέταξε την υπ΄ αριθμ. 784/11-4-2000 έκθεση αναγκαστικής κατάσχεσης ακίνητης περιουσίας, η οποία κοινοποιήθηκε νόμιμα. Επίσης η ως άνω δικαστική επιμελήτρια προέβη στην αναγκαστική κατάσχεση κινητών του Κων/νου Χατζηϊωάννου με την υπ΄ αριθμ. 785/12-4.2000 έκθεση αναγκαστικής κατασχέσεως, που κοινοποιήθηκε νόμιμα.

Ακολούθως οι ανωτέρω Αντώνιος και Κων/νος Χατζηϊωάννου με την από 12-4-2000 εξώδικη γνωστοποίηση - Δήλωση - Πρόσκληση που απεύθυναν προς τον προϊστάμενο της Γ΄ΔΟΥ Πατρών ζήτησαν τηνάρση των επιβληθεισών κατασχέσεων και την διαγραφή των χρεών της «ΟΕ Κ-Δερβένης και Σια» επικαλούμενοι την υπ΄ αριθμ. 511/1992 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πατρών, που εκδόθηκε επί αγωγής αυτών κατά των Δημητρίου Βανταράκη. Θεοδώρου Κογκοπουλου και Γεωργίου Αναστασοπούλου, με την οποία κρίθηκε άκυρη, λόγω απάτης, η δικαιοπραξία που συνήφθη μεταξύ των εναγόντων και των εναγομένων με το από 30-9-1986 ιδιωτικό συμφωνητικό με την οποία (δικαιοπραξία) οι εναγόμενοι μεταβίβασαν στους ενάγοντες τα εταιρικά τους μερίδια που είχαν στην ομόρρυθμη εταιρεία «Κ. ΔΕΡΒΕΝΗΣ και Σία» και οι ενάγοντες εισήλθαν στην εταιρεία αυτή ως ομόρρυθμα μέλη της, αναλαμβάνοντας τις υποχρεώσεις της εταιρείας. Στη συνέχεια την 22-6-2000 εκδόθηκε η υπ΄ αριθμ. 618/2000 τελεσίδικη απόφαση του Εφετείου Πατρών που κήρυξε και αυτή άκυρη την παραπάνω αναφερόμενη δικαιοπραξία.

Μετά την έκδοση της 618/2000 αποφάσεως, η Γ΄ΔΟΥ Πατρών δια της Γεν. Δ/νσης Φορολογίας (16΄ Δ/νση Εισπράξεως Δημ. Εσόδων), υποβάλλει το ερώτημα αν η ακύρωση της δικαιοπραξίας που συνήφθη με το από 30-9-1986, ιδιωτικό συμφωνητικό με το οποίο μεταβιβάσθηκαν οι εταιρικές μερίδες των ομορρύθμων εταίρων Δημητρίου Βσνταράκη, Θεοδώρου Κογκοπουλου και Γεωργίου Αναστασοπούλου στους Αντώνιο Χατζηϊωάννου και Κων/νο Χατζηϊωάννου. ενεργεί αναδρομικά και αν επηρεάζει τους τρίτους, όπως το Δημόσιο, οι οποίοι έχουν απαιτήσεις κατά της ομόρρυθμης εταιρείας και τέλος αν μπορεί να ικανοποιηθεί το αίτημα των Αντωνίου και Κων/νου Χατζηϊωάννου για άρση των επιβληθεισών κατασχέσεων και διαγραφή των οφειλομένων ποσών.

II. Α. Με το άρθρο 1 του ΚΕΔΕ (ΝΔ 356/1974) ορίζονται τα εξής: «`Αρθρο 1. Είσπραξις Δημόσιων Εσόδων,

Η είσπραξις τωνεκ πάσης αιτίας δημοσίων εσόδων ενεργείται κατά τις διατάξεις του παρόντος Ν. Δ/τος». Με το άρθρο 2 ορίζονται:

«`Αρθρο 2. Όργανα Εισπράξεως. Νόμιμος τίτλος.

1. Η είσπραξις των δημοσίων εσόδων ανατίθεται εις τα Δημόσια Ταμεία, τα λοιπά επί της εισπράξεως όργανα και τους ειδικούς ταμίας, εις ους έχει ανατεθεί η είσπραξις δημοσίων εσόδων, ενεργείται δε βάσει νομίμου τίτλου.

2. Νόμος τίτλος είναι:

α) Η κατά τους κείμενους νόμους βεβαίωσις και ο υπό των αρμοδίων Διοικητικών ή ετέρων αρμοδίων κατά νόμον Αρχών προσδιορισμός του εισπρακτέου ποσού, το είδος του εσόδου και της αιτίας καθ΄ ήν οφείλεται...»

Με το άρθρο 9 ορίζεται ότι

«`Αρθρο 9: Απαρίθμησις αναγκαστικών μέτρων Τα προς είσπραξης των δημοσίων εσόδων εφαρμοζόμενα αναγκαστικά μέτρα είναι τα εξής:

1. Η κατάσχεσις κινητών, είτε εις χείρας του οφειλέτη, είτε κινητών και απαιτήσεων εν γένει αυτού εις χείρας τρίτων.

2. Η Κατάσχεσις ακινήτων.

Η χρήσις των αναγκαστικών τούτων μέτρων εναπόκειται εις την κρίση του διώκοντας διευθυντού του Δημόσιου Ταμείου, δυναμένου να λαβή ταύτα κατά τας διατάξεις του παρόντος Ν.Δ/τος. είτε αθροιστικώς, είτε εν έκαστον, κατά την ελεύθερον αυτού κρίσιν».

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει σαφώς ότι ο Διευθυντής της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. δύναται να επιλέξει τα κατά την κρίση του ενδεδειγμένα αναγκαστικά μέτρα για την είσπραξη των δημοσίων εσόδων, τα οποία έχουν βεβαιωθεί νόμιμα. Ο ΚΕΔΕ δεν περιλαμβάνει σχετική διάταξη για την παθητική νομιμοποίηση του εκάστοτε οφειλέτη, όμως εφαρμόζονται από την κοινή διοικητική εκτέλεση όσες διατάξεις του Κ.Πολ.Δ (άρθρο 919, 920) συμβιβάζονται με το σύστημα της διοικητικής εκτέλεσης. Ειδικώτερα με το άρθρο 920 ορίζεται ότι επί τη βάσει του κατά της ομορρύθμου εταιρείας εκτελεστού τίτλου δύναται να γίνει αναγκαστική εκτέλεση και κατά των ομορρύθμων εταίρων.

Β. Περαιτέρω με τα άρθρα 18, 19, 20. 22, 39 και 42 του Εμπορικού . Νόμου ορίζονται τα εξής:

«`Αρθρο 18 Το εταιρικόν συνάλλαγμα κανονίζεται από το πολιτικό δίκαιο, από τους ιδιαίτερους περί εμπορίας νόμους και από συμφωνίας των συναλλασσομένων.

`Αρθρο 19 Ο νόμος γνωρίζει τρία είδη εμπορικών εταιρειών: την ομόρρυθμον, την ετερόρρυθμον και την ανώνυμον.

`Αρθρο 20 Ομόρρυθμος είναι η συνιστώμενη μεταξύ δύο ή και πολλών σκοπών εχόντων συνεμπορεύονται υπό επωνυμίαν εταιρικήν.

`Αρθρο 21 Μόνον τα ονόματα των συνεταίρων μπορούν να συστήνωσι την εμπορική εταιριαν,

`Αρθρο 22 Οι ομόρρυθμοι συνέταιροι οι αναφερόμενο, εις το καταστατικόν της εταιρείας έγγραφον υπόκεινται αλληλεγγύως εκ όλας τας υποχρεώσεις της εταιρείας, αν και υπογεγραμμέναι παρ΄ενός μόνου των συνεταίρων, υπό την εμπορική όμως επωνυμία.

`Αρθρο 29 Αι ομόρρυθμοι ή ετερόρρυθμοι εταιρεία πρέπει να αποδεικνύονται δι΄ εγγράφων, δημοσίων ή ιδιογράφων, φυλαττομένων εις την τελευταίαν ταύτην περίπτωση των διατάξεων του άρθρ. 1325 του πολιτικού νόμου.

`Αρθρο 42 Η περίληψις των καταστατικών εγγράφων των ομορρύθμων και ετερορρύθμων εταιρειών πρέπει να παραδίδεται εντός 15 ημερών από της χρονολογίας του εγγράφου, εις το γραφείο του Εμποροδικείου του Νομού, όπου ευρίσκεται το εμπορικόν της εταιρείας κατάστημα, δια να αντιγραφεί εις το βιβλίον και τοιχοκολληθεί να μείνη τρεις ολόκληρους μήνες εκτεθειμένον εις το ακροατήριον ,...... Η αθέτησις των διατυπώσεων τούτου επιφέρει ακύρωσιν ως προς τους συνεταίρους ούτοι όμως δεν δύνανται να προτείνωσι την έλλειψιν καμμία αυτών κατά τρίτου τινός».

Με τις ως άνω διατάξεις ρυθμίζονται οι υποχρεώσεις των ομορρύθμων εταίρων εκ της συμμετοχής των στην ομόρρυθμη εταιρεία και ειδικώτερα ρυθμίζεται η προς τους τρίτους εις ολόκληρον ευθύνη εκάστου εταίρου. Περαιτέρω η μεταβίβαση της εταιρικής μερίδας επιτρέπεται συμφωνούντων όλων των εταίρων με την σύνταξη συμφωνητικού τροποποίησης του εταιρικού το οποίο υπογράφεται από όλους τους εταίρους Ο νέος συνεταίρος ομορρύθμου εταιρείας ευθύνεται για όλα το χρέη αυτής, ασχέτως αν αυτά δημιουργήθηκαν προ ή μετά την είσοδο του εις την εταιρεία εκτός αν δημοσιεύθηκε αντίθετη συμφωνία μεταξύ των εταίρων περί μη ευθύνης για τα προγενέστερα της εισόδου του χρέη της εταιρείας (ΑΠ 588/68 Εμπ. Δ 20-219, ΑΠ 448/72 Ε.Εμπ.Δ 23.502).

Γ. Με τις διατάξεις των άρθρων 147 και 184 ΑΚ ορίζονται τα εξής:

`Αρθρο 147 Δήλωση ως συνέπεια απάτης.

Όποιος παρασύρθηκε με απάτη σε δήλωση βούλησης έχει δικαίωμα να ζητήσει να ακυρωθεί η δικαιοπραξία.

`Αρθρο 184 Ενέργεια ακύρωσης.

Η ακυρώσιμη δικαιοπραξία μετά την ακύρωση της εξομοιώνεται με την εξαρχής άκυρη, με την επιφύλαξη των διατάξεων που αφορούν εμπράγματα δικαιώματα που τρίτος απέκτησε από σύμβαση που ακυρώθηκε.

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι ο όποιος παρασύρθηκε σε δήλωση βούλησης με απάτη έχει δικαίωμα να ζητήσει την ακύρωση της δικαιοπραξίας η οποία εφ΄ όσον ακυρωθεί εξομοιώνεται με αρχικά άκυρη, επιφυλλσσσόμενων των διατάξεων που αφορούν εμπράγματα δικαιώματα που τρίτος απέκτησε από την σύμβαση που ακυρώθηκε.

Ειδικώτερα όμως, εάν η δικαιοπραξία αφορά σε σύσταση η τροποποίηση ομόρρυθμης εταιρείας, ο με απάτη αχθείς σε δήλωση βούλησης εταίρος δικαιούται μεν να ζητήσει την ακύρωση της δικαιοπραξίας, αυτή όμως ενόψει και των διατάξεων του εμπορικού Νόμου (άρθρα 22 και 42) δεν μπορεί, μέχρι την δημοσίευση στα βιβλία εταιρειών του οικείου πρωτοδικείου περιλήψεως της αποφάσεως που κηρύττει την ακύρωση, να αντιταχθεί έναντι των τρίτων. Ενεργεί, δηλαδή, στην προκειμένη περίπτωση η ακύρωση ex nunc και όχι ex tunc. οι δε ομόρρυθμοι εταίροι υπέρ των οποίων επήλθε η ακύρωση είναι υπόχρεοι προς εκπλήρωση των προς τρίτους υποχρεώσεων της εταιρείας εφ΄ όσον αυτές γεννήθηκαν μέχρι τη δημοσίευση στα βιβλία εταιρειών του οικείου Πρωτοδικείου περιλήψεως της αποφάσεως που ακύρωσε τη δικαιοπραξία (ΑΠ 470/1984 ΝοΒ 33 σελ, 413 ΑΠ 47/1951 ΕΕΝ Η. 335 Μπαλή Γ. Αρχαί παρ 74 75/ Ε.Λεβαντή; Δίκαιον των Εμπορικών Εταιρειών Α΄ τόμος έκδοση 1985 σελ. 147).

III σ. Στην προκειμένη περίπτωση με το από 30-9-1986 ιδιωτικό συμφωνητικό που συντάχθηκε: μεταξύ των αρχικών εταίρων της «ΟΕ Κ,ΔΕΡΒΕΝΗΣ και ΣΙΑ» Κων/νου Δερβένη, Δημητρίου Βανταράκη. Θεοδώρου Κογκοπούλου και Γεωργίου Αναστασοπούλου και των εισελθόντων νέων μελών Κων/νου Χατζηϊωάννου και Αντωνίου Χστζηϊωάννου καί δημοσιεύθηκε νόμιμα, συμφωνήθηκε η αποχώρηση των εταίρων Δημητρίου Βανταράκη, Θεοδώρου Κογκοπούλου και Γεωργίου Αναστασοπούλου και η είσοδος ως ομορρύθμων μελών των Κων/νου Χατζηϊωάννου και Αντωνίου Χατζηϊωάννου, του τελευταίου δε τούτου ορισθέντος ως μοναδικού διαχειριστή σε αντικατάσταση του μέχρι τότε διαχειριστή Κων/νου Δερβένη. Με το ίδιο συμφωνητικό, συμφωνήθηκε ότι οι νέοι εταίροι γνωρίζουν και αποδέχονται τις προς τρίτους υφιστάμενες οφειλές, μεταξύ των οποίων και οφειλή προς το Δημόσιο Ταμείο εκ ποσού 300.000 δραχμών καθώς και οποιαδήποτε άλλη οφειλή υπάρχει μέχρι σήμερα ή θα προκύψει τυχόν από πρόστιμο από τη μέχρι σήμερα χρήση της εταιρείας.

Η πιο πάνω σύμβαση, που καταρτίστηκε με το από 30-9-1986 ιδιωτικό συμφωνητικό, ακυρώθηκε με την υπ΄ αριθμ. 511/1992 οριστική απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πατρών η οποία επικυρώθηκε με την υπ΄ αριθμ. 618/2000 απόφαση του Εφετείου Πατρών.

β. Σύμφωνα με τα γενόμενα ανωτέρω δεκτά (Κεφ.ΙΙ) η ακύρωση της σύμβασης επήλθε από της δημοσιεύσεως στα βιβλία εταιρειών του Πρωτοδικείου Πατρών περιλήψεως της υπ΄ αριθμ. 618/2000 αποφάσεως τουΕφετείου Πατρών και όχι προηγουμένως, ως εκ τούτου, για το προ της ημερομηνίας αυτής χρονικό διάστημα, οι ομόρρυθμοι εταίροι Κων/νος Χστζηιωάννου και Αντώνιος Χατζηϊωάννου ως μέλη της Ο.Ε. Κ,Δερβένη καί Σία υπείχαν όλες τις υποχρεώσεις που προέκυψαν από την συμμετοχή τους στην εταιρεία μεταξύ των οποίων και η καταβολή των οφειλομένων από την ΟΕ Κ. Δερβένη και Σία στην Γ΄ ΔΟΥ Πατρών, φόρων οι οποίοι βεβαιώθηκαν στις 31-5-1985 (ποσό 287.136 δρχ.) 17-12- 1985 (ποσό 90.720 δρχ.) και 25-4-1991 (ποσό 1528016 δρχ.) αντίστοιχα, δηλαδή είχαν την υποχρέωση καταβολής των χρεών που βεβαιώθηκαν προ της δημοσιεύσεως στα βιβλία εταιρειών του Πρωτοδικείου Πατρών περιλήψεως της υπ΄ αριθμ. 618/2000 αποφάσεως του Εφετείου Πατρών. Ενόψει αυτών, ορθά ο Προϊστάμενος της Γ΄ ΔΟΥ Πατρών. ασκώντας την εκ του νόμου αρμοδιότητα του για τη λήψη μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης, προέβη στην έκδοση των παραγγελιών κατάσχεσης των κινητών η ακινήτων των ως άνω ομορρύθμων εταίρων.

IV. Κατόπιν των ανωτέρω, κατά την ομόφωνη γνώμη του τμήματος, στο υποβληθέν ερώτημα αν η ακύρωση δικαιοπραξίας μεταβίβασης εταιρικής μερίδας ομορρύθμου εταίρου επηρεάζει τους τρίτους και ειδικώτερα το Δημόσιο, και την από το άρθρο 22 Εμπ. Νόμου απορρέουσα ευθύνη του ομορρύθμου εταίρου έναντι των προς το Δημόσιο υποχρεώσεων της εταιρείας, και αν τελικά είναι δυνατή η ικανοποίηση του αιτήματος των ενδιαφερομένων για διαγραφή των επιβληθεισών εις βάρος των κατασχέσεων, προσήκει η απάντηση ότι γιο τα χρέη που βεβαιώθηκαν μέχρι την δημοσίευση στα βιβλία εταιρειών του Πρωτοδικείου Πατρών, περιλήψεως της υπ΄ αριθμ. 618/2000 απόφασης του Εφετείου Πατρών με την οποία κηρύχθηκε άκυρη η δικαιοπραξία που συνήφθη με το από 30-9-1986 ιδιωτικό συμφωνητικό μεταβίβασης εταιρικών μερίδων της «Ο.Ε. Κ. Δερβένη και Σία», οι Κων/νος Χατζηϊωάννου και Αντώνιος Χατζηϊωάννου. ως ομόρρυθμα μέλη της ως άνω εταιρείας, ευθύνονται για τα ως άνω προς τρίτους χρέη της μεταξύ των οποίων και τα προς το Δημόσιο τοιαύτα. ο Προϊστάμενος της Γ΄ ΔΟΥ Πατρών νόμιμο έλαβε τα κατ΄ αυτών αναγκαστικά μέτρα της κατάσχεσης κινητών και ακινήτων αντίστοιχα, το δε αίτημα των ανωτέρων για άρση των επιβληθεισών κατασχέσεων δεν μπορεί να ικανοποιηθεί.