ΘΕΜΑ:

Κρίση περί ιατρικής και ασφαλιστικής αναπηρίας των ασφαλισμένων από 1.1.1993, σύμφωνα με τη με αρ. 269/2012 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Υπενθύμιση οδηγιών των εγκυκλίων 18/1991 και 67/2011.

Σχετ.: Το με αρ. πρωτ. Σ86/4/31.3.2010 Γενικό Έγγραφο.

Με το πορόν έγγραφο κοινοποιούμε τη με αρ. 269/2012 γνωμοδότηση του Ε΄ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έγινε δεκτή από τον Υπουργό Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, με την οποία δίδεται η ερμηνεία των διατάξεων του άρθρου 25 του Ν. 2084/92 σχετικά με τον καθορισμό της ασφαλιστικής αναπηρίας των ασφαλισμένων από 1.1.1993 σε φορείς κύριας και επικουρικής ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας.

Με αφορμή την ως άνω Γνωμοδότηση, εκδόθηκε το σχετικό με αρ. πρωτ. Φ80000/οικ.23013/1532/19.11.2012 ερμηνευτικό έγγραφο της Γεν. Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων του Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, το οποίο επίσης κοινοποιείται προς διευκόλυνσή σας.

Επιπλέον των διευκρινίσεων που εκτίθενται στο έγγραφο αυτό, επισημαίνονται τα εξής: Εάν η υγειονομική επιτροπή έχει εξαντλήσει το ασφαλιστικό κριτήριο (ασφαλιστική αναπηρία 15% στο συνολικό ιατρικό ποσοστό αναπηρίας), το ασφαλιστικό όργανο (Διευθυντής) ή η ΤΔΕ (αρμόδια μέχρι και την 4.8.2011) δεν νομιμοποιούνται να προσαυξήσουν πλέον την ιατρική αναπηρία με ασφαλιστικά κριτήρια. Ομοίως, εάν έχει εξαντληθεί οπό το Διευθυντή το 15% της προσαύξησης της ιατρικής αναπηρίας με ασφαλιστικό κριτήρια, το επόμενο ασφαλιστικό όργανο -ΤΔΕ- (αρμόδιο μέχρι και την 4.8.2011) δεν νομιμοποιείται να προχωρήσει σε νέα προσαύξηση.

Επίσης, δεδομένου ότι για τους νέους ασφαλισμένους εφαρμόζεται η διάταξη της παρ. 5 του άρθρου 28 του ΑΝ 1846/51, όπως αυτή ισχύει μετά τις τροποποιήσεις του άρθρου 27 του Ν. 1902/90, κατά παραπομπή της παρ. 1 του άρθρου 25 του Ν. 2084/92, υπενθυμίζεται άτι έχει γίνει ερμηνευτικώς δεκτό πως το ποσοστό 15% είναι δεσμευτικό μόνο ως προς την αύξηση του ποσοστού αναπηρίας που καθορίζεται από τις υγειονομικές επιτροπές και όχι ως προς τη μείωση αυτού. Δηλαδή, ενώ δεν υπάρχει δυνατότητα να προσαυξηθεί το ιατρικό ποσοστά αναπηρίας με ασφαλιστικά κριτήρια περισσότερο από το 15% αυτού, υπάρχει δυνατότητα μείωσης του ιατρικού ποσοστού με ασφαλιστικά κριτήρια σε ποσοστά μεγαλύτερο από το 15% αυτού.

Για παράδειγμα, στην περίπτωση που ο συνταξιούχος λόγω αναπηρίας εργαστεί μετά τη συνταξιοδότησή του κατά τρόπο μόνιμο και σταθερό (περισσότερο από ένα συνεχές εξάμηνο) και κερδίζει περισσότερα από τα οριζόμενα στα εδάφια α΄, β΄ και γ΄ του νόμου, σε συνδυασμό με τη βαθμίδα αναπηρίας του, το ασφαλιστικό όργανο μπορεί να περιορίσει την ασφαλιστική αναπηρία του (να τον κατατάξει σε χαμηλότερη βαθμίδα αναπηρίας, χωρίο να δεσμεύεται από το ανωτέρω ποσοστά του 15%) ή και να την άρει (με συνέπεια τη διακοπή της συνταξιοδότησης), εάν π.χ. διαπιστωθεί ότι ο συνταξιούχος με μερική αναπηρία κερδίζει περισσότερο από το μισό των αποδοχών υγιούς εργαζόμενου στην εργασία που παρείχε ο συνταξιούχος πριν από την επέλευση της αναπηρίας.

Εξάλλου, ο αρμόδιος Διευθυντής έχει το δικαίωμα περιορισμού του ποσοστού της ασφαλιστικής αναπηρίας στην περίπτωση που η υγειονομική επιτροπή έχει κρίνει ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας μεγαλύτερο από το νόμιμο (ποσοστό μεγαλύτερο από 15% για νέο ασφαλισμένο) επί του συνολικού ιατρικού ποσοστού αναπηρίας. Επίσης, στην περίπτωση που διαπιστωθεί ότι εσφαλμένα η υγειονομική επιτροπή προσαύξησε το ποσοστό ιατρικής αναπηρίας νέου ασφαλισμένου με τα κριτήρια που ισχύουν για παλαιούς ασφαλισμένους (π.χ., 17 μονάδες σε νέο ασφαλισμένο), θα πρέπει με υπηρεσιακό σημείωμα να εισάγεται εκ νέου η υπόθεση στην αρμόδια υγειονομική επιτροπή (AYE ή BYE) για να αποφανθεί ορθά με βάση το κριτήριο που ισχύει στην περίπτωση αυτή.

Διευκρινίζεται επιπλέον ότι στην περίπτωση που προκύπτει δεκαδικός αριθμός το συνολικό ποσοστό αναπηρίας θα στρογγυλοποιείται, σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες στρογγυλοποίησης δεκαδικών αριθμών.

Επίσης, γενικά υπενθυμίζονται τα εξής:

1. Εφόσον με τις διατάξεις του άρθρου 77 § 9 του Ν. 3996/2011 από 5/8/2011 εξαιρέθηκε από τις αρμοδιότητες των Τοπικών Διοικητικών Επιτροπών του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ η εκδίκαση υποθέσεων σχετικά με την προσαύξηση ποσοστού αναπηρίας, σύμφωνα με την περίπτωση οτ΄ της παρ. 5 του άρθ. 28 του α.ν. 1846/51, όπως ισχύει, οι Τοπικές Διοικητικές Επιτροπές μπορούν να κρίνουν τις αιτήσεις θεραπείας οι οποίες υποβλήθηκαν μέχρι 4.8.2011 ως προς το ζήτημα της χορήγησης προσαύξησης του συνολικού ιατρικού ποσοστού αναπηρίας με ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας, τόσο από τους παλαιούς όσο και από τους νέους ασφαλισμένους.

Μετά την ανωτέρω ημερομηνία, η διάταξη εξακολουθεί να ισγύει μόνο ως προς τους Διευθυντές και τα διοικητικά δικαστήρια (ύστερα από προσφυγή), σύμφωνα με τις οδηγίες Tnc εγκυκλίου 18/1991. Σε περίπτωση διαφωνίας, λοιπόν, ως προς την εκτίμηση της ασφαλιστικής αναπηρίας από τον Διευθυντή, οι ασφαλισμένοι έχουν δικαίωμα εντός 60 ημερών οπό την κοινοποίηση της Απόφασης να ασκήσουν προσφυγή απευθείας ενώπιον των αρμόδιων κατά τόπο διοικητικών δικαστηρίων (Έγκ. 67/2011).

2. Με τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 5 του Ν. 1976/91 καταργήθηκε η αρμοδιότητα των Υγειονομικών επιτροπών να ερευνούν την επίδραση των παθήσεων των παλαιών ασφαλισμένων στην καθολική ικανότητά τους για άσκηση συνήθους ή παρεμφερούς επαγγέλματος τους ή την ανάκτηση αυτής της ικανότητας. Η αρμοδιότητα αυτή εξακολουθεί να ισχύει ως προς τα λοιπά ασφαλιστικά όργανα (Διευθυντές, ΤΔΕ μέχρι 4.8.2011) και τα διοικητικά δικαστήρια.
3. Στην παρ. 1 της εγκυκλίου 18/1991 ερμηνεύονται τα κριτήρια καθορισμού κάθε βαθμίδας αναπηρίας. Συγκεκριμένα:

α) Κατά τον προσδιορισμό της βαριάς αναπηρίας του εδαφίου α΄ του άρθρου 27 παρ. 1 του Ν. 1902/90 με ασφαλιστικά κριτήρια, σύμφωνα με την εν λόγω διάταξη, επιτρέπεται να λαμβάνεται υπ΄ όψη μόνο το στοιχείο της μόρφωσης του ασφαλισμένου,

β) Κατά τον προσδιορισμό της συνήθους αναπηρίας του εδαφίου β΄ του ανωτέρω νόμου, η ασφαλιστική κρίση μπορεί να συνεκτιμά το επίπεδο της μόρφωσης του ασφαλισμένου και την επαγγελματική κατηγορία στην οποία ανήκει,

γ) Για την εκτίμηση της ασφαλιστικής αναπηρίας στη βαθμίδα της μερικής αναπηρίας λαμβάνονται υπ΄ όψη όλα τα στοιχεία της αγοράς εργασίας, δηλαδή η μόρφωση του ασφαλισμένου, η επαγγελματική κατηγορία στην οποία ανήκει και ο τόπος της εργασίας του (με την έννοια της γεωγραφικής τοποθεσίας).

Ο Διευθυντής, λοιπόν, με βάση τις ανωτέρω διατάξεις που ισχύουν και σήμερα, εξακολουθεί να ασκεί την ασφαλιστική κρίση με βάση τα ανωτέρω κατά περίπτωση κριτήρια προκειμένου να καθορίσει την τελική βαθμίδα αναπηρίας των ασφαλισμένων, ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής τους στην ασφάλιση (παλαιοί ή νέοι ασφαλισμένοι), δεδομένου ότι και οι κρίσιμες διατάξεις του Ν. 2084/92, οι οποίες αναφέρονται στους ασφαλισμένους για πρώτη φορά από 1.1.1993 και μετά, παραπέμπουν στο άρθρο 27 του Ν. 1902/90 ως προς τα κριτήρια καθορισμού της κάθε βαθμίδας αναπηρίας.

Η μόνη διαφορά, όπως ήδη έχει διευκρινιστεί με την κοινοποιούμενη Γνωμοδότηση, έγκειται στο γεγονός άτι στους μεν παλαιούς ασφαλισμένους είναι επιτρεπτό να προσδίδονται στο συνολικό ιατρικό ποσοστό αναπηρίας μέχρι 17 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ στους νέους ασφαλισμένους να προσδίδεται μέχρι 15% στο συνολικά* ιατρικό ποσοστό αναπηρίας.

Παρεμπιπτόντως, επισημαίνεται ότι, εφ΄ όσον η αρμοδιότητα του Διευθυντή να ασκεί ασφαλιστική κρίση προκύπτει από τις συγκεκριμένες διατάξεις νόμων που καθορίζουν την έννοια της αναπηρίας σε συνάρτηση με το δικαίωμα συνταξιοδότησης και μόνο, δεν είναι επιτρεπτό αυτός να εκφέρει ασφαλιστική κρίση για περιπτώσεις χορήγησης προσαύξησης λόγω απόλυτης αναπηρίας ή εξωιδρυματικού επιδόματος.

Επίσης, διευκρινίζεται ότι, επειδή η ασφαλιστική κρίση του Διευθυντή καθορίζει την τελική βαθμίδα αναπηρίας των ασφαλισμένων κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, τα ασφαλιστικά κριτήρια με τα οποία προσαυξάνεται το συνολικό ποσοστά ιατρικής αναπηρίας των ασφαλισμένων είναι αυτά που αφορούν την πλησιέστερη επόμενη βαθμίδα αναπηρίας.

Προς διευκόλυνσή σας, κοινοποιείται υπόδειγμα Έκθεσης εκτίμησης της ασφαλιστικής αναπηρίας, η οποία θα πρέπει να συντάσσεται ως εισήγηση από τον αρμόδιο προϊστάμενο της υπηρεσίας συντάξεων προς τον Διευθυντή, ο οποίος, λαμβάνοντας υπόψη την εν λόγω εισήγηση, θα προσδιορίζει τελικά με ασφαλιστική κρίση το ποσοστά αναπηρίας που καθορίζει και τη βαθμίδα αναπηρίας του ασφαλισμένου. Η ασφαλιστική κρίση του Διευθυντή, επαρκώς αιτιολογημένη, θα πρέπει να αναγράφεται και στην απόφαση συνταξιοδότησης, ενώ η Έκθεση Εκτίμησης της ασφαλιστικής αναπηρίας θα φυλάσσεται οτο συνταξιοδοτικά φάκελο.

Συνεπώς, με την ανωτέρω διαδικασία θα αντιμετωπίζονται τόσο οι εκκρεμείς άσο και οι μελλοντικές περιπτώσεις ασφαλισμένων.

Η Διοίκηση θα εποπτεύει το έργο αυτό και ηλεκτρονικά, παρέχοντας κάθε αναγκαία διευκρίνιση, προκειμένου νο εξασφαλίσει την ορθή εφαρμογή των ανωτέρω οδηγιών και τη νομιμότητα.

Οι Διευθυντές όλων των Υποκαταστημάτων θα πρέπει να μεριμνήσουν ώστε να λάβουν γνώση του παρόντος με υπογραφή όλοι οι υπάλληλοι των υπηρεσιών συντάξεων.

Σύμφωνα με τις οδηγίες του με (ψ. πρωτ. Σ31/1/27.4.2010 Γενικού Εγγράφου, κατ΄ εφαρμογή τις Γνωμοδότησης του Ν Σ Κ με αρ. 84-2010. η διάταξη του άρθρου 28 παρ. 5 περ. στ του ΑΝ 1:846/51 ορίζει ρητά την προσαύξηση για κάθε βαθμίδα ιατρικής αναπηρίας και. εφ΄ όσον δεν ομιλεί ρητά. για την προσαύξηση τυχόν επιμέρους ποσοστών ιατρικής αναπηρίας, δεν είναι επιτρεπτή η διασταλτική ερμηνεία της.